Zamek krzyżacki w Pasłęku to fascynujący obiekt, który ma swoje korzenie w XIV wieku. Jego budowa przez Krzyżaków powstała na miejscu wcześniejszego grodziska, które zostało wzniesione przez plemię Prusów. Doskonała lokalizacja wzgórza, z wysokimi i stromymi stokami, sprzyjała defensywie, umożliwiając obronę jedynie od strony miasta.
Ten zamek nie tylko pełnił rolę obronną, ale również był integralną częścią urbanistyczną miasta. Mimo że znajdował się w obszarze murów miejskich, obiekt był od niego wyraźnie oddzielony przez dodatkowe umocnienia oraz fosę. Początkowo zamkowa struktura była niewielka - składała się z jednego skrzydła i dwóch wież, wystarczających na potrzeby siedziby prokuratora krzyżackiego, który podlegał komturii elbląskiej. W miarę upływu czasu, po wydarzeniach z 1454 roku, zamek przeszedł istotną rozbudowę, co wynikało z przeniesienia tam siedziby komtura elbląskiego.
W 1466 roku, w ramach układów II pokoju toruńskiego, Pasłęk miał stać się częścią Polski, jednak ostatecznie został zamieniony na Sztum. Zamek pozostał siedzibą komtura aż do 1521 roku, kiedy to po kolejnym powstaniu mieszczan Krzyżacy zostali wygnani, a zamek uległ poważnym uszkodzeniom. Pożar w 1543 roku nie oszczędził tego obiektu, pozostawiając tylko jego ocalałe mury.
W kolejnym stuleciu zamek przeszedł odbudowę, wynoszącą mu nowe życie w XVI wieku. Wtedy dobudowano dwa skrzydła, co nadało mu kształt zamkniętego czworoboku, a wieżom nadano nowy, renesansowy styl z okrągłymi kształtami. Dalsze prace przebudowlane, które miały miejsce w latach 1559, 1586 oraz w I połowie XVII wieku, miały na celu dostosowanie budowli do nowych potrzeb militarnych. Dzięki tym rozbudowom, w 1659 roku zamek przetrwał szwedzkie oblężenie.
Warto również dodać, że zamek był świadkiem wielu ważnych wydarzeń historycznych, w tym spotkania Karola X Gustawa z Fryderykiem Wilhelmem, elektorem Brandenburgii, w czasie Potopu szwedzkiego.
Niestety, w XVIII wieku obiekt stracił swoje militarne znaczenie, przekształcając się w tymczasowe koszary i magazyny. Z kolei w XIX wieku funkcjonował jako więzienie aż do 1925 roku, a później jako sąd przed II wojną światową. W 1945 roku, podobnie jak inne zabytki regionu, został zniszczony przez Armię Czerwoną, która postrzegała go jako symbol niemieckości.
W latach 50. oraz 60. XX wieku zamek przeszedł odbudowę, która nadała mu nowe znaczenie administracyjno-kulturalne. Obecnie obiekt jest siedzibą Rady Miejskiej, biblioteki, Izby Historycznej, a także kina oraz świetlicy dla dzieci. Odbudowa nie objęła, niestety, centralnego skrzydła, ale zachowano trzy z czterech oryginalnych skrzydeł, co sprawia, że dziedziniec zamkowy jest nadal obecny.
Architektura
W wyniku ostatnich prac renowacyjnych, zamek w Pasłęku zachował jedynie nieliczne cechy oryginalnej krzyżackiej warowni, co sprawia, że jego obecny wygląd różni się od jego pierwotnej formy, a także od stanu po odbudowie w XVI wieku. Warto zauważyć, że najsłabiej zachowane elementy architektury można znaleźć jedynie w północnym skrzydle, które nie zostało pokryte tynkiem, a które wciąż nosi ślady historycznych otworów strzelniczych oraz zamurowaną furty zamkową.
Obiekt posiada trzy kondygnacje, a jego wieże są o jedno piętro wyższe, zakończone charakterystycznym dachem stożkowym. Co ciekawe, układ wnętrz, mimo że przeszedł wiele zmian, zachował niektóre oryginalne cechy w piwnicach oraz w jednym z pomieszczeń, które zostało zrekonstruowane przez Urząd Miasta. W tym miejscu odtworzono sklepienie krzyżowe oraz gotyckie filary, co stanowi cenny element historyczny budowli.
O zamek od zawsze otaczały tajemnicze legendy dotyczące istniejących pod nim tuneli. Badania archeologiczne przeprowadzone w latach 80. ujawniły, że rzeczywiście istniało jedno z takich przejść prowadzące do kościoła św. Bartłomieja. Inne spekulacje dotyczyły tuneli biegnących w kierunku wsi Robity, co może odnosić się do wydarzeń z 1414 roku, kiedy to polskie wojsko starło się z pasłęckimi Krzyżakami. Krzyżacy, po wykonaniu zaskakującego manewru, w tajemniczy sposób zniknęli z pola widzenia swoich przeciwników. Niestety, obecnie dostęp do tych tajemniczych korytarzy jest całkowicie zablokowany.
Bursztynowa Komnata
Wyspecjalizowani poszukiwacze skarbów oraz historycy w swoich poszukiwaniach kostiumów i skarbów często kierują swoje zainteresowanie w stronę zamku w Pasłęku, wskazując go jako potencjalne miejsce ukrycia Bursztynowej Komnaty. Wielu świadków z tamtego okresu, szczególnie mieszkańcy Pasłęka, opowiadają o intrygujących wydarzeniach z 1944 roku, kiedy to na teren zamku przybyły wojskowe ciężarówki z nieznanym ładunkiem, który następnie został ulokowany w piwnicach warowni. Te piwnice charakteryzują się specyficznym mikroklimatem, sprzyjającym przechowywaniu cennych dzieł sztuki.
W kontekście poszukiwań warto również wspomnieć o Erichu Kochu, gauleiterze Prus, który miał kontakt z osobami mogącymi wiedzieć coś więcej o tej legendzie. Jego majątek znajdował się w pobliżu, a on sam bywał w Pasłęku podczas zebraniach lokalnego oddziału NSDAP, co wzmacnia podejrzenia dotyczące jego powiązań z tym tajemniczym skarbem. Istnieją także doniesienia o złożonej w 1943 roku propozycji ukrycia „bursztynowego skarbu” właścicielowi pobliskiego pałacu w Słobitach, który jednak odmówił tej oferty.
W 1980 roku, dwaj radiesteci zbadali zamurowaną część piwnic jednej z baszt zamku i zadeklarowali, że mogą tam znajdować się znaczne ilości bursztynu. Władze miejskie podjęły kroki mające na celu dotarcie do zidentyfikowanej głębokości 10 metrów w celu przeprowadzenia dalszych poszukiwań, jednakże brak funduszy skutecznie wstrzymał te ambitne plany.
Pozostałe obiekty w kategorii "Inne obiekty":
Owczarnia (Pasłęk) | I Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Grunwaldu w Pasłęku | Wieża ciśnień w Pasłęku | Pasłęk (stacja kolejowa) | Ratusz w PasłękuOceń: Zamek krzyżacki w Pasłęku